Λογοτεχνικά Επίκαιρα

Ο άλλος Ντίνος

Το εκδοτικό σημείωμα του Ντίνου Χριστιανόπουλου στη σελ.9 του 1ου τεύχους του περιοδικού ΔΙΑΓΩΝΙΟΣ (1958).

Ο άλλος Ντίνος

Στο εκδοτικό σημείωμα του 1ου τεύχους της Διαγωνίου (1958) ο Ντίνος Χριστιανόπουλος μέσα σε λίγες γραμμές εξηγούσε τους λόγους που τον έκαναν να ασφυκτιά μέσα στο λογοτεχνικό και κοινωνικό περιβάλλον την εποχής.

Το πρώτο εκείνο Εναντίον του δεν ήταν μια κραυγή ενός αποτυχημένου πολιτευτή ή ενός απογοητευμένου νεόπλουτου αλλά η ψύχραιμη διατύπωση ενός ανένταχτου νέου, περιθωριοποιημένου από την "ηθική" των παραγόντων και των παραγοντίσκων, των προπατόρων της σύγχρονης πολιτικής και κοινωνικής ζωής.

Γράφει στο εκδοτικό του σημείωμα: "...Είναι λυπηρό και αποκαρδιωτικό να βλέπει κανείς ως ποιο σημείο φτάνει η συναλλαγή ανάμεσα στους "πνευματικούς" ανθρώπους. Εκδότες, διευθυντές περιοδικών, καθιερωμένοι λογοτέχνες, ακόμα και δημοσιογράφοι γυρεύουν κι απαιτούν ανταλλάγματα. Κάθε δημοσίευση σε περιοδικό απαιτεί πολλές κολακείες, πολλές υποχωρήσεις σε πρόσωπα και ιδεολογίες. Και μέσα σ' αυτή την αποπνιχτική ατμόσφαιρα, όσοι αρνούνται κάθε συμβιβασμό παραμερίζονται από τους φαύλους με τις ελαστικές συνειδήσεις..."

Η πρώτη του άρνηση στην νεοελληνική πραγματικότητα ήρθε πολύ νωρίτερα από την άρνηση βράβευσής του, ήταν την ίδια δεκαετία που πρωτοκυκλοφόρησε η Διαγώνιος. Εκείνη την περίοδο αναζητούνταν στελέχη για τον κρατικό μηχανισμό. Συμφοιτητές του βρέθηκαν σε διευθυντικές θέσεις υπουργείων, θέσεις που ο ίδιος αρνήθηκε όταν του προτάθηκαν.

Το "Χριστιανόπουλο" των χριστιανικών περιοδικών εξελίχθηκε στον Χριστιανόπουλο της Διαγωνίου. Η Τέχνη ήταν για εκείνον μονόδρομος, στο περιοδικό του βρήκε τον χώρο δημιουργίας, εκεί αποτύπωσε την αγωνία του για τη λαϊκή ψυχή που έβλεπε να αλλοιώνεται από την παρακμή ενός ξιπασμένου μιμητισμού, ενός γλοιώδους ξεπεσμού χάριν της φιλοδοξίας και του πλουτισμού.

Στη Διαγώνιο, εκτός άλλων, προσπάθησε να δώσει σάρκα και οστά στη λαϊκή ζωγραφική, στα γνωμικά και στα στιχάκια των θαμώνων των καφενέδων και της αλληλογραφίας των φαντάρων, στην καταγραφή των δημοτικών τραγουδιών και της δημώδους ποίησης.

Λίγο πολύ προσπάθησε να αποτυπώσει την γραφικότητα της Ελλάδας που έσβηνε, την ψυχή και την ταυτότητα του λαού μας.

Στο 1ο τεύχος του 1979, στο περιοδικό Διαγώνιος διατύπωσε το Εναντίον του, τις ιδέες του που υπηρέτησε με συνέπεια: "Είμαι εναντίον κάθε τιμητικής διάκρισης... Είμαι εναντίον των βραβείων γιατί μειώνουν την αξιοπρέπεια του ανθρώπου... Είμαι εναντίον των χρηματικών επιχορηγήσεων και σιχαίνομαι τους φτωχοπρόδρομους που απλώνουν το χέρι τους για παραδάκι... Είμαι εναντίον των λογοτεχνικών συντάξεων... Είμαι εναντίον των σχέσεων με το κράτος και βρίσκομαι σε διαρκή αντιδικία μαζί του... Είμαι εναντίον των εφημερίδων. Χαντακώνουν αξίες, ανεβάζουν μηδαμινότητες, προβάλλουν ημέτερους, αποσιωπούν τους απροσκύνητους· όλα τα μαγειρεύουν όπως αυτές θέλουν... Είμαι εναντίον των κλικών. Προωθούν τους δικούς τους, τους άλλους τους θάβουν. Όποιοι δεν είναι με το μέρος τους καρατομούνται· κυριαρχούν οι γλείφτηδες και οι τζουτζέδες. Δεν έχω καμία αμφιβολία πως το μέλλον ανήκει στα σκουπίδια. Είμαι εναντίον των κουλτουριάρηδων: όλα τα αμφισβήτησαν εκτός από τις τρίχες τους... Είμαι εναντίον κάθε ιδεολογίας, σε οποιαδήποτε απόχρωση και αν μας την σερβίρουν. Όσο πιο γοητευτικές και πρωτοποριακές είναι οι ιδέες, τόσο πιο τιποτένια ανθρωπάκια μπορεί να κρύβονται από πίσω τους... Είμαι, προπάντων, εναντίον των κρυφών φιλοδοξιών μας, που μας οδηγούν καθημερινά σε μικρούς και μεγάλους συμβιβασμούς. Αν σήμερα κυριαρχούν παραγοντίσκοι και τσανάκια, δε φταίει μόνο το κωλοχανείο· φταίνε κι οι δικές μας παραχωρήσεις και αδυναμίες..."

Εκείνο που αποφεύγουν να πουν οι τιμητές του είναι πως ο Ντίνος στάθηκε πάντοτε απέναντι στα κόμματα και τα κομματικά τσιράκια. Είδε από νωρίς πώς ο κομματισμός θα καταντούσε τους λογοτεχνικούς συλλόγους και τους απέρριψε. Τόλμησε να σταθεί απέναντι στους "κουλτουριάρηδες" της ξύλινης γλώσσας και της "αμφισβήτησης". Στάθηκε απέναντι στους μηχανισμούς βραβεύσεων γιατί προωθούσαν φιλόδοξους αναρριχητές, που τους θεωρούσε υπηρέτες του εκδοτικού κατεστημένου και της κομματικής διαπλοκής. Δεν δέχθηκε να γίνει κομματική μαριονέτα και δεν του το συγχώρησαν ποτέ τα πάσης φύσεως κομματόσκυλα.

Το 1958 είδε την Κρίση στη γέννησή της, το 1985 είχε πειστεί πλέον για το αδιέξοδο όπως το περιέγραψε στο δοκίμιό του "Απόκριση": "Εσείς το λέτε κρίση, εγώ το λέω καμπινέ που κάθε λίγο βουλώνει. Όλοι χέζουν, κανείς δεν σκουπίζει, κι όλους τους πιάνει απελπισία για το ποιος θα βρεθεί να τον ξεβουλώσει. Και στο φινάλε κάποιοι βρίσκονται. Όχι βέβαια οι διεφθαρμένες κυβερνήσεις, ούτε τα αδίστακτα κόμματα, ούτε οι ξοφλημένες ιδεολογίες· προπάντων όχι οι πολλοί, με τα παχιά λόγια, που θορυβούν και εισπράττουν. Αλλά οι λίγοι, αυτοί που χωρίς να τους βλέπει κανείς, δίνουν ένα χέρι στο συνάνθρωπο· αυτοί που χωρίς να καταστρώνουν αναμορφωτικά προγράμματα, σκύβουν το κεφάλι και δουλεύουν. Αυτοί οι λίγοι είναι τα αραιά κεριά μες στο σκοτάδι, όταν το φως αργεί πολύ να φανεί."

Και το 1989 συμπληρώνει το Εναντίον τού 1985 με το εξίσου καυστικό δοκίμιό του "Εναντίον των φεστιβάλ".

Η λογοτεχνική στροφή του Ντίνου Χριστιανόπουλου προς την κοινωνική ποίηση προκάλεσε "δημοκρατικές" επιθέσεις των "προοδευτικών" εφημερίδων στο πρόσωπό του, όταν τύπωσε την ποιητική συλλογή "Η πιο βαθιά πληγή" (1998) και αργότερα την ποιητική συλλογή "Παράξενο, πού βρίσκει το κουράγιο κι ανθίζει" (2011), χρονιά που αρνήθηκε το Κρατικό Βραβείο Ποίησης. Τα "Όργανα της Τέχνης" στράφηκαν εναντίον του όταν τόλμησε να εκφραστεί κατά της παραχάραξης της ελληνικής ιστορίας. Στα πλαίσια της ίδιας αντίδρασης είναι και η επίθεση που είχε υποστεί στην Καβάλα, στην εκδήλωση για τις βουλγαρικές θηριωδίες του Β' Παγκόσμιου Πολέμου, όταν "δημοκρατικά" κάποιοι τον πέταξαν από το βήμα, φωνάζοντάς τον "φασίστα" για την πατριωτική ομιλία του.

Κάποιοι βολεύονται μόνο με τον Ντίνο της ερωτικής ποίησης άλλοι με τον Ντίνο των αλμυρών αστείων ή με τον Ντίνο του κουτσομπολιού.

Κάποιοι επιμένουν να πιστεύουν στον άλλο Ντίνο, τον ανένδοτο, τον Ντίνο του Εναντίον.

Βιογραφικό του Ντίνου Χριστιανόπουλου

Γεννήθηκε το 1931 στη Θεσσαλονίκη και πέθανε στην ίδια πόλη στις 11 Αυγούστου 2020. Σπουδές και πτυχίο κλασικής φιλολογίας (Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης). Πρώτη εμφάνιση το 1950, με την ποιητική συλλογή «Εποχή των ισχνών αγελάδων». Ιδρυτής και διευθυντής του λογοτεχνικού και καλλιτεχνικού περιοδικού «Διαγώνιος» (1958-1983), των «Εκδόσεων Διαγωνίου» (1957-1998), της Μικρής Πινακοθήκης «Διαγώνιος» (1974-1995). Εξέδωσε πολλά λογοτεχνικά και φιλολογικά έργα. Βιβλία του μεταφράστηκαν στα αγγλικά, γαλλικά, σουηδικά και δανέζικα. Έργα του:

Ποιητικές συλλογές: «Εποχή των ισχνών αγελάδων» (1950), «Ξένα γόνατα» (1957), «Ανυπεράσπιστος καημός» (1960), «Το κορμί και το σαράκι» (1964, 1997), «Προάστια» (1969), «Το κορμί και το μεράκι» (1970), «Ο αλλήθωρος» (1970|), «Μικρά ποιήματα» (1975), «Ιστορίες του γλυκού νερού» (1980), «Το αιώνιο παράπονο» (1981, 1993), «Νεκρή πιάτσα» (1984, 1990, 1997) , «Η πιο βαθιά πληγή» (1998), «Παράξενο, πού βρίσκει το κουράγιο κι ανθίζει» (2010).

Πεζογραφία: «Η κάτω βόλτα» (διηγήματα και μικρά πεζά, 1963, 1980, συγκεντρωτική έκδοση 1991). «Οι ρεμπέτες του ντουνιά» (1986, 2004). «Τέσσερα παραμύθια: σπουδές λαϊκού λόγου» (1995). «Πίσω απ’ την Αγια Σοφιά» (αφήγημα, 1997). «Εγώ φαντάρος στο χακί|…» (2003). «Θεσσαλονίκη ου μ’ εθέσπισεν…» (2008).

Μεταφράσεις: «Εντευκτήριο» (μεταφράσεις, 1981, συγκεντρωτική έκδοση 1989). «Η επί του Όρους ομιλία του Κυρίου» (1995). «Το άγιο και ιερό Ευαγγέλιο κατά τον Ματθαίο» (μετάφραση, 1997). «Αρχαία ελληνικά λυρικά ποιήματα» (μεταφράσεις, 2005). «Η επί του Όρους ομιλία του Κυρίου από το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο κεφ. Ε’- Ζ’» (2007). «Από τη Νεκρώσιμη Ακολουθία» (2009).

Δοκίμια: «Με τέχνη και με πάθος» (1988). «Το επ’ εμοί» (1993). «Δοκίμια» (συγκεντρωτική έκδοση, 1999), «Εναντίον» 1986, 1993, 2012.

Κριτική: «Αποθήκη Α’» (βιβλιοκρισίες, 1978). «Τα αλαμπουρνέζικα ή η γλώσσα των σημερινών κουλτουριάρηδων» (συζήτηση, 1991)

Μελέτες: «Οι μεταφράσεις του Υμνου εις την Ελευθερίαν του Σολωμού»(1978). «Συμπληρώνοντας κενά» (φιλολογικές μελέτες 1988). «Τα αλαμπουρνέζικα ή η γλώσσα των σημερινών κουλτουριαρηδων» (1991, 2003). «Διονυσίου Σολωμού. Οι ωραιότεροι δεκαπεντασύλλαβοι» (1998). «Μελέτες για τον ΣΟΛΩΜΟ» (2001). «Στιχάκια του στρατού» (μελέτη, ανθολογία, 2004). «Οι θεμελιωτές της ποίησης στη Θεσσαλονίκη –Ανθολογία με cd όπου διαβάζει τα ποιήματα ο Γιώργος Μοσχίδης» (2010).

Για το ρεμπέτικο: «Ιστορική και αισθητική διαμόρφωση του ρεμπέτικου τραγουδιού» 1961. «Εισαγωγή στα ρεμπέτικα» (1991). «Ο Βασίλης Τσιτσάνης και τα πρώτα τραγούδια του» (1994). «Το ρεμπέτικο και η Θεσσαλονίκη» (1999). «Τσιτσάνης και Τρίκαλα» 1999. «Ανθολογία τραγουδιών του Βασίλη Τσιτσάνη» (2009).

Για τη Θεσσαλονίκη: «Ελληνικές εκδόσεις στη Θεσσαλονίκη επί τουρκοκρατίας» (1980). «Ελληνικές εφημερίδες στη Θεσσαλονίκη επί τουρκοκρατίας» (1992). «Λογοτεχνικές εκδόσεις Θεσσαλονίκης, 1850-1950» (1997). «Λογοτεχνικά περιοδικά Θεσσαλονίκης 1850-1950, σύντομο διάγραμμα» (1999). «Δημήτριος Μεσθενεύς ο θεσσαλονικιός τυπογράφος του 1821 και του Σολωμού» (2000).

Για τη Μακεδονία: «Λογοτεχνικές εκδόσεις μακεδονικών πόλεων πλην Θεσσαλονίκης, 1879-1950» (1998). «Ο Παύλος Μελάς σε ποιήματα μακεδόνων ποιητών» (2004). «Έλληνες ποιητές σε μακεδονικές πόλεις (πλην Θεσσαλονίκης) επί τουρκοκρατίας» (2008).

Εικαστικά: «ΚΟΣΚΙΝΟ» - καλλιτεχνικό παράρτημα της «Διαγωνίου» - Οι εκατό εκθέσεις της μικρής πινακοθήκης «Διαγώνιος» (1980). «Η συλλογή φωτογραφίας του Ντίνου Χριστιανόπουλου» (1998, 2012)

Οι κυριότεροι δίσκοι - κασέτες - CD:

Ποιήματα: «Ο Ντίνος Χριστιανόπουλος διαβάζει Χριστιανόπουλο» (δίσκος, 1988). «Ο Ντίνος Χριστιανόπουλος διαβάζει τη ΄΄Νεκρή πιάτσα΄΄» (κασέτα, 1993).

Τραγούδια: «Ο Ντίνος Χριστιανόπουλος τραγουδάει τα τραγούδια του» (κασέτα 1982). «Ο Ντίνος Χριστιανόπουλος τραγουδάει παλιά ρεμπέτικα» (κασέτα 1988 προσφορά στους αναγνώστες του τχ.6 του ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗ). «Βαρδάρι κι Εγνατία» (τραγούδια, κασέτα, 1990). «Το αιώνιο παράπονο» (τραγούδια, δίσκος, 1994). «Με τέχνη και με πάθος» (τραγούδια, CD, 1998).

Αφιερώματα για τον Ντίνο Χριστιανόπουλο:

Περιοδικό ΜΠΙΛΙΕΤΟ τχ.11 , έτος 2007

Περιοδικό ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ τχ.133, έτος 2008

Περιοδικό ΕΝΤΕΥΚΤΗΡΙΟ τχ.95, έτος 2011

Περιοδικό ΟΔΟΣ ΠΑΝΟΣ τχ.165, έτος 2014

Περιοδικό ΟΔΟΣ ΠΑΝΟΣ τχ. 189, έτος 2021

Βιβλία κριτικής για το έργο του – συνεντεύξεις :

«Ντίνος Χριστιανόπουλος – Μικρό πορτραίτο» - Έρευνα Ελένη Μ. Λαζαρίδου- εκδόσεις ΔΙΑΓΩΝΙΟΣ (;) – Θεσσαλονίκη 1987.

«Για τον Χριστιανόπουλο – Κριτικά κείμενα για την ποίησή του» – επιλογή κειμένων Δημήτρης Κόκορης –εκδόσεις ΑΙΓΑΙΟΝ – Λευκωσία 2003.

«Μια συνομιλία με τον Ντίνο Χριστιανόπουλο» - Γιώργος Χρονάς – εκδόσεις ΟΔΟΣ ΠΑΝΟΣ – 2003.

«Ο Ντίνος Χριστιανόπουλος για τον Διονύσιο Σολωμό» - Δυο συνεντεύξεις – Διονύσης Στεργιούλας – εκδόσεις ΟΔΟΣ ΠΑΝΟΣ – 2004.

«Ο ΄΄Ανυπεράσπιστος καημός΄΄ του Ντίνου Χριστιανόπουλου» - Βασίλης Δημητράκος – Εκδόσεις ΜΠΙΛΙΕΤΟ - 2004.

«Η κριτική για τα πεζογραφήματα του Ντίνου Χριστιανόπουλου 1964-2005» - Επιλογή Ντίνος Χριστιανόπουλος – εκδόσεις INFOPRINT - Θεσσαλονίκη 2005.

«Ντίνος Χριστιανόπουλος. Μελέτες και έρευνες για ρεμπέτικο/Θεσσαλονίκη/Σολωμό» - Εκτός εμπορίου – Η πληκτρολόγηση έγινε από τον Διονύση Στεργιούλα – 2006.

«Τρεις συνεντεύξεις του Ντίνου Χριστιανόπουλου» - Χρήστος Παρίδης – εκδόσεις ΟΔΟΣ ΠΑΝΟΣ – 2009.

Θοδωρής Βοριάς

Αύγουστος 2023

ΑΦΙΕΡΩΜΑ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΕΛΙΟΣ (1897 - 24/7/1980)

Βιογραφία στη ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ

Βιβλιογραφία στη ΒΙΒΛΙΟΝΕΤ

Βιογραφία - Εργογραφία στο ΕΚΕΒΙ

Δοκίμιο "Απόπειρα αυτοκριτικής" δημοσιευμένο στο περιοδικo ΝΕΑ ΕΔΤΙΑ τχ.1036

Μελέτη "Ευγένιος Ιονέσκο" δημοσιευμένη στο περιοδικό ΝΕΑ ΕΣΤΙΑ τχ. 1029

Διήγημα "Συνάντηση μ' έναν δραπέτη" δημοσιευμένο στο περιοδικό ΝΕΑ ΕΣΤΙΑ τχ.917

Δοκίμιο "Η δοκιμιογράφος Virginia Woolf" δημοσιευμένο στο περιοδικό ΝΕΑ ΠΟΡΕΙΑ τχ.75

Δοκίμιο "Συζήτηση πάνω στο πρόβλημα της σύγχρονης κριτικής" δημοσιευμένο στο περιοδικό ΝΕΑ ΠΟΡΕΙΑ τχ.77-78

Δοκίμιο "Η φυσιολογία των ανθρώπινων χαρακτήρων στο μυθιστόρημα" δημοσιευμένο στο περιοδικό ΘΡΑΚΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ τχ.27

Κώστας Στεργιόπουλος: "Γιώργος Δέλιος - Ένας άλλος του εσωτερικού μονολόγου" περιοδικό ΝΕΑ ΕΣΤΙΑ τχ. 1571

ΑΦΙΕΡΩΜΑ: ΚΑΡΟΛΟΣ ΤΣΙΖΕΚ (11/5/1922 - 14/12/2013)

Βιογραφικό στη ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ

Βιβλιογραφία στη ΒΙΒΛΙΟΝΕΤ

Σκίτσο του Τσίζεκ " Γυμνά στη θάλασσα". Περιοδικό ΔΙΑΓΩΝΙΟΣ τχ.2

Έργο ζωγραφικής "Το πουλί". Περιοδικό ΔΙΑΓΩΝΙΟΣ τχ.2

Έργο ζωγραφικής "Το παιδί". Περιοδικό ΔΙΑΓΩΝΙΟΣ τχ.2

Ποιήματα στο περιοδικό ΝΕΑ ΕΣΤΙΑ τχ.1760

Ποιήματα του Καρόλου Τσίζεκ στην ιστοσελίδα TRANSLATUM

Διήγημα "Μετακατοχική ανάμνηση". Περιοδικό ΔΙΑΓΩΝΙΟΣ (Απρίλςιος - Ιούνιος 1967)

Βιογραφικό σημείωμα " Γίρζι Βόλκερ". Περιοδικό ΔΙΑΓΩΝΙΟΣ τχ.1

Κριτική "Η μικρή πινακοθήκη Διαγώνιος". Περιοδικό ΔΙΑΓΩΝΙΟΣ (Ιανουάριος - Απρίλιος 1976)

Δοκίμιο "Τα ιατρικά διηγήματα του Περικλή Σφυρίδη". Περιοδικό ΤΟ ΤΡΑΜ τχ.13 - 14

Ντίνος Χριστιανόπουλος "Κάρολος Τσίζεκ". Περιοδικό ΔΙΑΓΩΝΙΟΣ τχ.2

Αλέξης Ζήρας "Οι συναντήσεις μας με τον Κάρολο Τσίζεκ - Οι ζωές μας και οι ζωές των περιοδικών". Εφημερίδα Η ΑΥΓΗ 27/9/2015

Διονύσης Στεργιούλας "Η συνεργασία του Ντίνου Χριστιανόπουλου με τον Κάρολο Τσίζεκ". Περιοδικό Μικροφιλολογικά Τετράδια τχ.18

Γιώργος Κουμαρίδης "Η γέννηση ενός εξωφύλλου" (Οι δοκιμές του Τσίζεκ πάνω στο εξώφυλλο του 1ου τεύχους του περιοδικού Διαγώνιος). ΕΛΙΑ - ΜΙΕΤ Θεσσαλονίκης 20/10/2020

Περιοδικό ΤΟ ΚΟΡΑΛΛΙ τχ. 35 - 36 (Απρίλιος 2023)

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΑΝΤΩΝΗ ΦΩΣΤΙΕΡΗ

Με αφιέρωμα στον ποιητή Αντώνη Φωστιέρη τυπώθηκε το νέο διπλό τεύχος του περιοδικού «Το Κοράλλι» (τ. 35-36). Γράφουν οι Αγάθη Γεωργιάδου, Ανθούλα Δανιήλ, Τζίνα Καλογήρου, Παρασκευή Κοψιδά- Βρεττού, Ειρήνη Λουλακάκη- Μουρ, Παρασκευή Μακρίδου, Μορφία Μάλλη, Ελένη Μαντζουράνη, Κυριάκος Μαργαρίτης, Βάσω Οικονομοπούλου, Θεοδόσης Πυλαρινός, Σωτήρης Σαράκης, Περικλής Τσελίκης, Κώστας Χατζηαντωνίου, Λουίζα Χριστοδουλίδου και Μαρία Ψάχου ενώ ο ποιητής Γιάννης Ηλ. Παππάς έχει μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα συνομιλία με τον Αντώνη Φωστιέρη.

Αξιοπρόσεκτη όπως πάντα η ύλη και των άλλων σελίδων του τεύχους: νέα ποιήματα του Γιάννη Πανούση, του Πέτρου Γκολίτση, της Έλενας Σταγκουράκη, της Σταυρούλας Γάτσου, της Σοφίας Ελευθερίου, του Κώστα Λιννού. Ο Θοδωρής Βοριάς αποδίδει δύο ποιήματα του Έζρα Πάουντ από τη συλλογή "Κατάη" και ο Ιάκωβος Θήρας Καραμολέγκος τέσσερα ποιήματα της Κριστίνα Ροσσέττι.

Οι βραβευμένοι φοιτητές του Τμήματος Ρωσικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας και Σλαβικών Σπουδών του ΕΚΠΑ (υπό την εποπτεία της καθηγήτριας κ. Μπίλιανα Τουράνιανιν-Νικολοπούλου) Αναστάσιος Κουράγιος, Θεοδώρα Παπατζέλου, Ζωή Πασκάλ, Ειρήνη Πρεκατσουνάκη, Αρισταίος Τσούσης, μεταφράζουν παλαιότερους και σύγχρονους Σέρβους ποιητές: Γιόβαν Ντούτσιτς, Γέλενα Μαρίτσεβιτς, Μπράνισλαβ Ζιβάνοβιτς, Γέλενα Καλάιτζιγια.

Στον χώρο της αφήγησης το διήγημα του Αντώνη Μακρυδημήτρη «Το όνομά μου είναι Αχμάντ».

Στο πεδίο του δοκιμίου ο Δημήτρης Μπαλτάς γράφει για την ανθρωπολογία του Φιόντορ Ντοστογιέφσκι, η Έλενα Χατζόγλου για την «Νέκυια» της Οδύσσειας ως κατάβαση στον εσώτερο εαυτό, η Ευσταθία Δήμου για την ανάγνωση της ποίησης, ο Ελευθέριος Καβαλιέρος για τα Χελιδονίσματα και ο Κώστας Χατζηαντωνίου στην τακτική στήλη “Επί της αρχής” γράφει για «Ένα παράλογο δράμα που δεν μπορεί να γίνει τραγωδία».

Στις σελίδες κριτικής η Ευαγγελία Δαμουλή γράφει για το βιβλίο της Ελένης Σεμερτζίδου «Η διακινδύνευση» και η Χριστίνα Αργυροπούλου για το βιβλίο της Σούλας Παπαγεωργοπούλου- Ιωαννίδη «Ένας υπέροχος σκαριμπικός κόσμος», ενώ η Κλεοπάτρα Λυμπέρη στην τακτική της στήλη “Κάτοικοι του πληκτρολογίου” σχολιάζει την επικαιρότητα και κρατάει σημειώσεις για βιβλία: στο τεύχος αυτό για τις ποιητικές συλλογές της Λέλης Μπέη («Τα κτήματα των κίτρινων ρόδων») και της Έλσας Κορνέτη («Ο ήρωας πέφτει»).

Το τεύχος κοσμείται με έργα του γλύπτη Χρήστου Ρηγανά.

ΧΡΗΣΤΟΣ ΡΑΣΤΟΣ (1957 - 10/1/2023)

Ο Χρήστος Ράστος γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη. Ποιήματά του έχουν δημοσιευθεί σε εφημερίδες και λογοτεχνικά περιοδικά.

Ήταν γνώριμος στους ποιητές της Θεσσαλονίκης τους οποίους παρουσίαζε μέσα από την εκπομπή του "Ατσάλι στο νερό" που πρωτοξεκίνησε να προβάλλεται από την Εγνατία Τηλεόραση.

Η πρώτη του ποιητική συλλογή "Η γυναίκα των υπόγειων μπιλιάρδων" κυκλοφόρησε το 2001 από τις εκδόσεις Ερωδιός.

ΝΥΧΤΕΡΙΝΟ

Κι οἱ ποιητές, φορώντας μαῦρα

γιλέκα

πετοῦν τίς νύχτες σιωπηλοί

πάνω ἀπ’ τίς στέγες τοῦ ὕπνου σου,

φιλώντας σε ὅπως μόνο αὐτοί ξέρουν,

κρατώντας τό χαμόγελό σου

τήν ὥρα τοῦ ἔρωτα,

ἀγκαλιάζοντας στοργικά τήν πνοή σου

σέ μιά μεγάλη πρωτόγνωρη

ἀγάπη.

Οἱ ποιητές ἀνεμίζουν τό ὄνειρο.

Χρῆστος Ράστος

(1952-2023)

Το χειρόγραφο περιοδικό του Κώστα Ριτσώνη "Τα ποιήματα των φίλων" - Οι ποιητές του και οι μεταφράσεις ξενόγλωσσων ποιημάτων.

Το εξώφυλλο του 1ου τεύχους του χειρόγραφου περιοδικού ΤΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΦΙΛΩΝ που έγραψε και κυκλοφόρησε σε φωτοαντίγραφα το 1987 στην Αθήνα ο λογοτέχνης Κώστας Ριτσώνης.

Έρευνα: Θοδωρής Βοριάς

Τον Νοέμβριο του 1987 ο ποιητής Κώστας Ριτσώνης (1946 - 2015) κυκλοφόρησε στην Αθήνα το χειρόγραφο έντυπο περιοδικό με τον τίτλο ΤΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ "ΤΩΝ ΦΙΛΩΝ". Το περιοδικό ήταν γραμμένο και διακοσμημένο εξολοκλήρου από το χέρι του Ριτσώνη και το διένειμε σε φωτοτυπίες μεταξύ φίλων.

Το ύφος του περιοδικού και τα ποιήματα των λογοτεχνών που δημοσιεύτηκαν σε κάθε τεύχος είναι φανερά επηρεασμένα από το περιοδικό Διαγώνιος του Ντίνου Χριστιανόπουλου που ήδη με το τεύχος 1983-15 (Σεπτέμβριος - Δεκέμβριος 1983) είχε σταματήσει να εκδίδεται.

Στο περιοδικό δημοσιεύτηκαν έργα ποιητών που είχαν τακτική συνεργασία με την Διαγώνιο κατά τη δεύτερη περίοδο της κυκλοφορίας από το 1965 μέχρι το τέλος (Νίκος Βασιλάκης, Βασίλης Καραβίτης, Τάσος Κόρφης, Κώστας Ριτσώνης), κατά την τρίτη περίοδο κυκλοφορίας της από το 1972 μέχρι το τέλος (Αλίκη Γιατράκου – Fossi, Χρίστος Λάσκαρης, Μόσχος Λαγκουβάρδος κ.α.) και κατά την τελευταία από το 1979 μέχρι το 1983 (Βασίλης Δημητράκος, Αλεξάνδρα Μπακονίκα, Περικλής Σφυρίδης, Δημήτρης Τσίτος κ.α.). Τιμητική θέση στις δισέλιδες ανθολογήσεις έργων έλαβαν οι πρωτοστάτες του περιοδικού Διαγώνιος (Ντίνος Χριστιανόπουλος, Αλέξης Ασλάνογλου, Γιώργος Ιωάννου, Τάσος Κόρφης).

Η πρωτότυπη για την εποχή (1987), εκδοτική αυτή προσπάθεια φανέρωνε τον ρομαντισμό και το μεράκι του Ριτσώνη κι αποτέλεσε αντίλογο στους μικροαστούς που εύκολα δήλωναν και δηλώνουν ποιητές, συνηθισμένοι «…μες στην πολλή συνάφεια του κόσμου, μες στες πολλές κινήσεις κι ομιλίες…" Τα χειρόγραφα τεύχη του περιοδικού ανάδειξαν την γνήσια πλευρά της ποίησης (περιθωριακής κι αντιεμπορικής) κι έφεραν στη σύγχρονη εποχή τους τρόπους έκφρασης κι επικοινωνίας των λογοτεχνών άλλων εποχών.

Ο λογοτέχνης, ζωγράφος και μουσικός Κώστας Ριτσώνης.

Ο Ριτσώνης έγραψε και κυκλοφόρησε, σε φωτοαντίγραφα, συνολικά 9 τεύχη ("συναντήσεις φίλων" τα θεωρούσε), από 8 μέχρι 14 σελίδες το κάθε τεύχος, στο διάστημα από το 1987 μέχρι και το 2007.
Η 1η "συνάντηση" κυκλοφόρησε τον Οκτώβριο - Νοέμβριο 1987, η 2η κυκλοφόρησε τον Μάρτιο - Απρίλιο 1988, η 3η κυκλοφόρησε τον Σεπτέμβριο - Οκτώβριο 1988, η 4η κυκλοφόρησε Μάρτιο - Απρίλιο 1989, η 5η άγνωστο πότε κυκλοφόρησε, η 6η κυκλοφόρησε τον Οκτώβριο 1993, η 7η κυκλοφόρησε τον Μάιο 2001 και η 8η κυκλοφόρησε τον Ιανουάριο 2005. Η 9η "συνάντηση των φίλων" που πιθανότατα κυκλοφόρησε το 2007, χάθηκε στο αρχείο του Ριτσώνη (σε επιστολή του μού έγραψε τον Σεπτέμβριο του 2014 πως θα προσπαθήσει να τη βρει αλλά δυστυχώς δεν πρόλαβε).
Τα χειρόγραφα κείμενα του περιοδικού ήταν γραμμένα σε πολυτονικό και είχαν δίστηλη διάταξη ανά σελίδα μεγέθους A4. Στα πρώτα 4 τεύχη - Συναντήσεις των φίλων- ο εκδότης μας πληροφορεί και σε πόσα αντίγραφα φωτοτυπήθηκε το κάθε τεύχος (15-20 το καθένα από τα πρώτα τρία και 40 το τέταρτο ενώ στα υπόλοιπα τεύχη παραλείπει να αναφερθεί).
Με το 2ο τεύχος (1988) ο Ριτσώνης κυκλοφόρησε κι ένα 8σέλιδο χειρόγραφο ένθετο, μεγέθους Α5, με δικές του μεταφράσεις, ποιημάτων του ποιητή Tadeusz Rozewicz με τα ποιήματα: «Απασχολημένος με πολλές δουλειές», «Ξεφορτώνουν το φορτίο», «Γέλια», «Λήδα», Μεταμορφώσεις», «Αφήστε μας ήσυχους», «Η επιστροφή», «Άσπρες βούλες», «Η απουσία…» ενώ στην τελευταία σελίδα μας πληροφορεί πως η μετάφραση έγινε από την αγγλική μετάφραση του Adam Czerniawski.
Από το 3ο τχ ο Ριτσώνης άρχισε να φιλοτεχνεί το περιοδικό με σκίτσα του (χειρόγραφες μικρογραφίες) που συνοδεύουν τις δημοσιεύσεις.
Εκτός του περιοδικού, ο ίδιος είχε κυκλοφορήσει, επίσης σε χειρόγραφο 16σέλιδο, το έργο του "Φωτισμένο εργοστάσιο" και από το 1989 συνέχισε να γράφει και να διανέμει χειρόγραφα 16σέλιδα με έργα των: Νίκου Βασιλάκη, Γιάννη Παπαοικονόμου, Μόσχου Λαγκουβάρδου, Τάκη Σιδέρη, Ζακ Πρεβέρ κ.α.

Το σκίτσο δια χειρός Κώστα Ριτσώνη με τα περιεχόμενα των 5 πρώτων τευχών του περιοδικού ΤΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΦΙΛΩΝ που περιλαμβάνεται στην ύλη του 5ου τεύχους.

Ξεχωριστή θέση στην ύλη του περιοδικού έχουν οι δημοσιεύσεις μεταφρασμένων ποιημάτων ξένων ποιητών που σε κάποιες περιπτώσεις συνοδεύονται κι από τα πρωτότυπα ξενόγλωσσα ποιήματά τους. Παρακάτω παρατίθενται οι ξένοι ποιητές και οι τίτλοι των ποιημάτων τους κατά μεταφραστή:

Μεταφράσεις Βίλκης Αντωνιάδη:
Louise Glück: «Νανούρισμα», «Μαργαρίτες» (τχ.7).
Seamus Heaven: «Ο άγιος Κέβιν και το μαυροπούλι» (τχ.8).

Μεταφράσεις Κώστα Γιαννουλόπουλου:
Richard Gary Brautigan: «Χόλυγουντ», «3 Νοεμβρίου», «Σ' ένα καφενείο», «Το σύμβολο» (τχ.8).

Μεταφράσεις Αλίκης Γιατράκου - Fossi:
Rene Char: «Κοινή παρουσία», «Η συντρόφισσα του καλαθά», «Απασχόληση πλήρης», «Απ’ το παντζούρι ενός παραθύρου», «Η μια και η άλλη», «Η αυθάδεια του τριαντάφυλλου», «Στο τύμπανο μιας ρωμανικής εκκλησίας» (τχ.5).

Μεταφράσεις Σπύρου Θεριανού:
Fhilip Larkin: «Δουβλινέζικο» (τχ.7).
William Butler Yeats: «Το λιμναίο νησί του Ινισφρί» (τχ.7).

Μεταφράσεις Ειρήνης Ριτσώνη:
Charles Baudelaire: «Ο βρυκόλακας», «Επιγραφή για ένα καταδικασμένο βιβλίο» (τχ.8).

Μεταφράσεις Κώστα Ριτσώνη:
Anna Achmatova: «Σε ένα όνειρο» (τχ.3). «Αντί για εύθυμα συγχαρητήρια» (τχ.4).
Guillaume Apollinaire: «Βρέχει» (τχ.3). «Τομεάρχης» (τχ.8).
Bella Akhmadulina: «Μόλο που έζησα στην καταφρόνηση...» (τχ.2).
Charles Bukowsky: «Για κάποια που γνώριζα» (τχ.3).
Jony Connor: «Ανδρική ηλικία και νεότητα» (τχ.4).
Bogdan Craykowski: «Προσευχή», «Είμαι ποιητής...» (απόσπασμα) (τχ.1).
Robert Desnos: «Το τελευταίο ποίημα» (τχ.2). «Τα διαστήματα του ύπνου», «Με τη βοήθεια της νύχτας» (τχ.5).
Paul Eluard: «Μέρες των ματιών μας» (τχ.4). «Απαγόρευση εξόδου» (τχ.6). «Ποιήματα για την ειρήνη» (τχ.8)
Marit Howes: «Δεν το περίμενα» (τχ.4).
Denise Jallais: «Το σώμα μου», «Συζυγική ζωή» (τχ.4)
Bulat Okudzhava: «Το τάληρο» (τχ.4).
Tadeusz Rozewicz: «Άσπρες βούλες» (τχ.7).
Boris Slutsky: «Ηλιακές μπαταρίες» (τχ.6).
Philippe Soupault: «Τραγούδι» (τχ.5).
Jules Superviele: «Οι φλέβες κι οι στίχοι μου» (τχ.1). «Πρόσωπο που με τραβάς...» (τχ.2). «Ταξιδιώτη, ταξιδιώτη...» (τχ.3). «Οι πέτρες του θανάτου...» (τχ.4). «Οι γέροι ορίζοντες» (τχ.5). «Χτες και σήμερα», «Πόσο μας είναι δύσκολο...», «Αισθάνθηκα...» (τχ.6). «Μεταθανάτιο» (τχ.7).
Yevgeny Yevtushenko: «Άνθρωποι» (τχ.5).
Walt Whitman: «Ζώα» (τχ.4).

Μεταφράσεις Μoσχου Λαγκουβάρδου:
Φερνάντο Βιγιαλόν: «Σαν φεύγεις και μ' αφήνεις» (τχ.2).
Αρθουρ Λαίην: «Ποίημα της αγάπης» (τχ.7).
Κάρολ Μπέτσερ: «Περιμένοντας» (τχ.7).
D. Lawrence: «Τίποτα να γλιτώσεις» (τχ.2).
Robert Lax: «Ποιήματα από το Τσίρκο του Ήλιου» (τχ.3). «Τρεις άνθρωποι», «Βιολιστής που παίζει στα σοκάκια» (τχ.5).
Amy Lowell: «Φθινόπωρο» (τχ.2).
Manuel Machado: «Θάνατος ύπνος» (τχ.2).
Emilio Prados: «Γαλήνη» (τχ.2).
William Stafford: «Φήμη» (τχ.7).

Μεταφράσεις Βασίλη Καραβίτη:
Miroslav Holub: «Σύντομες σκέψεις για την ακρίβεια», «Σύντομες σκέψεις για τη θεωρία της Σχετικότητας» (τχ.3). «Σύντομες σκέψεις πάνω στο φως», «Δείπνο», «Σύντομες σκέψεις για τις γάτες που μεγαλώνουν πάνω στα δέντρα» (τχ.6).

Μεταφράσεις Ειρήνης Μπομπόλου:
Guillaume Apollinaire: «Φίλη μου σε σκέφτομαι...» (τχ.3). «Ζώνη» (τχ.4).

Μεταφράσεις Άννα Πετροπούλου - Hellner:
Goesta Hellner: «Η πόλις», «Η θάλασσα» (τχ.5).

Ποίημα του Jules Superviele σε μετάφραση Κώστα Ριτσώνη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ΤΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΦΙΛΩΝ τχ.2 (Απρίλιος 1988).

Το υπόλοιπο μέρος της ύλης αποτελείται από ποιήματα που είτε έστελναν οι λογοτέχνες στον Ριτσώνη, είτε επέλεγε ο ίδιος όπως στην περίπτωση των δισέλιδων ποιητικών ανθολογήσεων που περιέχονταν σταθερά σε κάθε τεύχος του περιοδικού.

Οι ποιητές (με αλφαλητική σειρά) που έργα τους δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό είναι:
Θεόδωρος Αιγιαλινός (τχ.5). Ορέστης Αλεξάκης (τχ.4, τχ5). Στέλλα Αλεξοπούλου (τχ.5). Κώστας Αλευράς (τχ.5). Μαρία Αναγνωστοπούλου (τχ.1,τχ.2, τχ.4, τχ8). Αντώνης Αντωνάκος (τχ.7, τχ.8). Βαγγέλης Αποστολόπουλος (τχ.4, τχ.5,τχ.6, τχ.7). Ειρήνη Βασιλάκη (τχ.3, τχ.4). Νίκος Βασιλάκης (τχ.1.τχ.2 τχ.3, τχ.6, τχ.7, τχ.8). Βαγγέλης Βελώνιας (τχ.7, τχ.8). Νίκος Γαζέπης (τχ.7). Κώστας Γαρίδης (τχ.4). Αλίκη Γιατράκου Fossi (τχ.5). Μάκης Γιουρτζόγλου (τχ.8). Μιχάλης Γκανάς (τχ.5). Θωμάς Γκόρπας (τχ.4), Γιώργος Δανιήλ (τχ.5). Βασίλης Δημητράκος (τχ.5). Θόδωρος Δραγκιώτης (τχ.2, τχ.3, τχ.4, τχ.5, τχ.6, τχ.7, τχ.8). Στέργιος Δρίβας (τχ.8). Σπύρος Θεριανός (τχ.7, τχ.8). Βασίλης Ιωακείμ (τχ.2, τχ.3, τχ.4, τχ.5, τχ.7, τχ.8). Βασίλης Ιωαννίδης (τχ.8). Σταύρος Καμπάδαης (τχ.8). Ντίνα Καραβίτη (τχ.6). Βασίλης Καραβίτης (τχ.4,τχ.5). Δημήτρης Κάβουρας (τχ.4, τχ.5). Γιώργος Καραντώνης (τχ6, τχ7,τχ.8). Άγγελος Καρούσος (τχ.8). Γιώργος Κομπορόζος (τχ.4). Τάσος Κoρφης (τχ.3, τχ.4, τχ5). Μίρκα Κωτσαρίδη (τχ.8). Μόσχος Λαγκουβάρδος (τχ.3.τχ.5). Χρήστος Λαθουράκης (τχ.8). Χρίστος Λάσκαρις (τχ.3, τχ.4, τχ.6). Ισμήνη Λιόση (τχ.8). Αγγελική Μακρή (τχ.1, τχ.2, τχ.3). Γιώργος Μαρκόπουλος (τχ.6). Αλεξάνδρα Μπακονίκα (τχ.5). Γιάννης Μπασκόζος (τχ.6). Ειρήνη Μπομπόλου (τχ.2, τχ.4). Τόλης Νικηφόρου (τχ.8). Βαγγέλης Νικολαΐδης (τχ.2, τχ.6). Κωστής Νικολάκης (τχ.8). Παυλίνα Παμπούδη (τχ.5). Άννα Μαρία Παπαδοπούλου (τχ.7). Βαγγέλης Παπακωνσταντίνου (τχ.7). Δημήτρης Παπακώστας (τχ.5). Γιάννης Παπαοικονόμου (τχ.4, τχ.5, τχ.6, τχ.8). Παρασκευάς Παρασκευάς (τχ.4). Κώστας Πάτσης (τχ.7). Άννα Πετροπούλου – Hellner (τχ.2, τχ.3, τχ.4, τχ.5). Γιάννης Ποριώτης (τχ.8). Δημήτρης Πορφύρης (τχ.7). Κώστας Ριτσώνης (τχ.1, τχ.2, τχ.3, τχ.4, τχ.5, τχ.6, τχ.7, τχ.8). Τάκης Σιδέρης (τχ.7). Περικλής Σφυρίδης (τχ.2). Ελένη Τζιρτζιλάκη (τχ.4). Σάκης Τότλης (τχ.7). Δημήτρης Τσίτος (τχ.1, τχ.5). Μανώλης Χατζηιωαννίδης (τχ.4). Αργύρης Χιόνης (τχ.5). Ιγνάτης Χουβαρδάς (τχ.6). Πέτρος Χρονάς (τχ.5). Κώστας Χρυσός (τχ.7).

Οι δισέλιδες ποιητικές ανθολογίες όλων των τευχών αποτελούνταν από πάνω από δέκα ποιήματα για κάθε ανθολογούμενο ποιητή. Με αλφαβητική σειρά ανθολογήθηκαν οι ποιητές:
Αλέξης Ασλάνογλου (τχ.5). Σταύρος Βαβούρης (τχ.3). Δημήτρης Δούκαρης (τχ.2). Γιώργος Ιωάννου (τχ.8). Τάσος Κoρφης (τχ.7). Δ. Π. Παπαδίτσας (τχ.6). Μίλτος Σαχτούρης (τχ.1). Ντίνος Χριστιανόπουλος (τχ.4).

Υπήρξαν και δύο περιπτώσεις δημοσιεύσεων δημοτικών τραγουδιών στην ύλη του 1ου και του 8ου τεύχους:
Τραγούδια της Χαλκιδικής (από τη συλλογή του Νίκου Βασιλάκη) (τχ.1).
Μαντινάδες (ανυπόγραφο) (τχ.8).

Στα μισά τεύχη, τον επίλογο της ύλης αποτελούσε ένας σχολιασμός του Ριτσώνη που αναπτύσσονταν κάθε φορά πάνω σε στίχους λαϊκών τραγουδιών: «Αυτό που έπαθες να μην το ξαναπάθεις» (τχ.2). «Καημένε Αθανασόπουλε…» (τχ.3). «Το πορτοφόλι» (τχ.4). «Ξύπνα καημένε Κάβουρα…» (τχ.7).

Επιστολή του Κώστα Ριτσώνη προς τον Θοδωρή Βοριά το 2012.

Το 2014, ένα χρόνο πριν τον θάνατο του Κώστα Ριτσώνη ξεκινήσαμε την ψηφιοποίηση των τευχών του περιοδικού, αντίγραφα του οποίου μου είχε στείλει ήδη από το 2012. Ο Κώστας Ριτσώνης πρόλαβε να χαρεί την ψηφιοποίηση και την παρουσίαση του περιοδικού του από την ιστοσελίδα Λογοτεχνικά Επίκαιρα μέχρι και το 3ο τεύχος του.
Παράλληλα με την παρουσίαση των εξώφυλλων των τριών τευχών του περιοδικού στα Λογοτεχνικά Επίκαρα, τα ψηφιακά αρχεία τους στάλθηκαν σε ιστοσελίδες ελεύθερης ανάγνωσης κι έτσι τα τεύχη εκείνα είναι ακόμα διαθέσιμα για όποιον ενδιαφέρεται να τα διαβάσει, στην διεύθυνση: https://www.openbook.gr/ta-poiimata-ton-filon/

Ιανουάριος 2023

ΑΦΙΕΡΩΜΑ: ΖΗΣΙΜΟΣ ΛΟΡΕΝΤΖΑΤΟΣ (25/6/1915 - 3/2/2004)

Βιογραφία στη ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ.

Εργογραφία στην biblionet.gr

Ελεύθερη ανάγνωση: Ζήσιμος Λορεντζάτος - Αλφαβητάρι - Χάικου - 1969 - εκδόσεις Ενδυμίων. Βιβλίο σε ψηφιακή μορφή.

Ζήσιμος Λορεντζάτος: "Διακoσια χρόνια από τη γέννηση του Σολωμού". Περιοδικό ΝΕΑ ΕΣΤΙΑ τχ.1707.

Νίκος Μπακουνάκης: "Ζήσιμος Λορεντζάτος, ένας ακατάτακτος διανοούμενος". Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό LIFO.

Κωνσταντίνος Μούσσας: "Η θάλασσα ως σημείο αναφοράς στο "Χαμένο Κέντρο" του Ζήσιμου Λορεντζάτου". Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό fractalart.gr.

Μιχάλης Γελασάκης: "Ζήσιμος Λορεντζάτος - Ένας ποιητικός εκδρομέας". Δημοσιεύτηκε στο περιοδικo ΠΟΙΕΙΝ.

Αφιέρωμα: "Ζήσιμος Λορεντζάτος". Τηλεοπτική εκπομπή της ΕΡΤ, ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ.

Περιοδικό Η ΡΕΜΒΗ (1990 - 1992) - Η λογοτεχνική παρουσία και η κίνηση Ιδεών στο περιοδικό

Περιοδικό Η Ρέμβη

Η λογοτεχνική παρουσία και η κίνηση Ιδεών στο περιοδικό

Έρευνα: Θοδωρής Βοριάς

Το περιοδικό Η Ρέμβη κυκλοφόρησε από τον Δεκέμβριο 1990 μέχρι το Απρίλιο 1992 συμπληρώνοντας τα 8 τεύχη.

Υπήρξε διμηνιαία έκδοση για τα γράμματα και τον πολιτισμό, που είχε έδρα την Αθήνα, με εκδότη τον Κώστα Χατζηαντωνίου και διευθυντή τον Θεόδωρο Παντούλα.

Τα κείμενα του περιοδικού είναι γραμμένα σε πολυτονική μορφή και η θεματολογία του αποτελείται από ποιήματα, πεζογραφήματα, δοκίμια για την λογοτεχνία, την παράδοση, την ιστορία κλπ. Ως προς τα δοκίμια ιδεών τρόπου σκέψης, η ΡΕΜΒΗ θυμίζει έντονα το περιοδικό ΕΥΘΥΝΗ και την λογοτεχνική εφημερίδα ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΣΚΕΨΗ.

Αναλυτικά και κατά θεματολογία, σε αλφαβητική σειρά παρουσιάζονται οι συγγραφείς:

Ποίηση

Πάνος Αναγνωστόπουλος «Πορεία» (τχ.8)

Ντίνα Αναστασιάδου «Σκεφτόμουνα φιγούρες» (τχ.8).

Τάκης Αρβανιτόπουλος «Στην Αιμιλία» (τχ.5). «Μονεμβασιά» (τχ.6).

Χρυσούλα Βακιρτζή «Λέξεις», «Ο ερχομός σου», «Ελιγμός» (τχ.7).

Μ. Βαλλιάνου «Στο νέο που εξήλθε» (τχ.4).

Ανδρέας Βλαχοκυριάκος «Το τραγούδι του ένοπλου ή “Ο δρομέας πρέσβυς”», «Αιγαίο Πέλαγος – εδώ – Αιγαίο» (τχ.6).

Νικηφόρος Βρεττάκος «Μια ερμηνεία της μοναξιάς», «Η φιλοξενία» (τχ.5).

Ζ. Γαλάνης «Φθινοπωρινό ταξίδι» (τχ.6). «Τα κόκκινα τριαντάφυλλα» (τχ.8).

Δημήτρης Γκαλημανάς «Να μας πάρεις φτερά κι ένα ντέφι γλυκό να μας παίζεις,

Ερηνούλα μας» (τχ.8).

Γιώργος Καραντώνης «Τρία κρυφά Χάϊ Κάϊ», «Τρία σκοτεινά Χάϊ Κάϊ» (τχ.8).

Γιώργος Κορυζής «Ακοίμητων σχήμα» (τχ.4).

Δημήτρης Ι. Λάσκαρης «Θρόισμα φθινοπωρινό» (τχ.5). «Για ερωδιούς και ναύτες» (τχ.6). «Ματριούσκες» (τχ.8).

Δημήτρης Κοσμόπουλος «Τα παλαιολυρικά» (3 ποιήματα: νόστιμον / Έτσι. Μέρες ξεραίνοντα…/ Πολύκαρπε της πιο γλυκιάς σφαγής…) (τχ.2). «Τα ρεγάλα» (τέσσερα ποιήματα: Αθήνα-Καλαμάτα-Κοντογόνι…/ Σιγησάτω το κρούσμα… / PENSA CHE E NOTE/ Τάδε γέγραπταί μοι…) (τχ.6).

Επαμεινώνδας Κωνσταντακόπουλος «Ο όρκος» (τχ.2), «Τα παιδιά του Λαυρίου»

(τχ.8).

Ηλίας Λάγιος «Ο εχθρός» (τχ.7).

Παρ. Λούντζη «Το αίνιγμά μου» (τχ.8).

Ελένη Μαρινάκη «Νυχτερινά» (Πέντε ποιήματα: Χαίρε νύχτα / Τις νύχτες που

κατεβαίνω στα όνειρα / Τις νύχτες που κατεβαίνω στην ομίχλη / Πάντα έρχεται η νύχτα/ Όμως η μέρα έχει τις οπές της νύχτας) (τχ.7). Σιωπή (τχ.8)

Ελίνα Μαστέλλου - Γιαννάκενα «Μη ρωτάς» (τχ.3).

Αυγερινός Μαυριώτης «Τώρα που έμαθα» (τχ.3).

Μανόλης Μαυρολέων «Εξομολόγηση» (τχ.5).

Μελισσάνθη «Ο Θεός είναι σιωπή» (τχ.1).

Γιώργος Μεταξάς «Στον μυστικιστή των τροπικών Paul Gauguin» (τχ.5), «Έξι χάικου» (τχ.6).

Ιωάννα Ντακόλια «Μην με μεταφράσεις ποτέ…» (τχ.2).

Θεόδωρος Παντούλας «Πυρπόλησα όλες τις νύχτες» (τχ.2).

Αντώνης Παπαδόπουλος «Ένα ερωτικό ποίημα» (τχ.3).

Αντώνης Θ. Παπαδόπουλος «Το πέταγμα» (τχ.7).

Σταμάτης Παπασταματέλος «Σήμα» (τχ.7). «Μνήμη εστεμμένου» (τρία ποιήματα: Προς ευχή / Ενύπνιο / Στέψη) (τχ.8).

Γιώτα Παρασκευά «Περιηγούνται τον πόνο μας» (τχ.7).

Άγγελος Πολίτης «Δεντρολίβανος, ή, αλλιώς δυοσμαρίνι» (τχ.3).

Φώτος Πολίτης «Στίχοι» (τχ.1).

Γιώργης Θ. Πρίντζιπας «Κούραι νυν αγάλλονται» (τρία ποιήματα: Η της καρδιάς αφέντρα / Αυτή η νικήσασα/ Η σεσωσμένη) (τχ.7).

Γ. Σαραντάρης «Οκτώ γαλλικά ποιήματα» (μτφ. Δημήτρης Κοσμόπουλος) (τχ.3).

Αποστόλης Σαρρής «Φυγή κι επιστροφή» (τχ.4). «Φρυκτωρίαι» (τχ.5). «Εσείς που

μείνατε» (τχ.6). «Δείμος» (τχ.7).

Άγγελος Σικελιανός «Η Γέννησις» (τχ.1).

Θανάσης Β. Τσιονάρας «Οι δεσποινίδες της Αβινιόν» (τχ.7).

Ρήσος Κ. Χαραλαμπίδης «Αποξένωση» (τχ.5). «Αυθυποβολή» (τχ.6).

Κώστας Χατζηαντωνίου «Νυχτερινό πρελούδιο» (τχ.1).

Μάρω Χωματίδου «Έξοδος» (τχ.7).

Μαρία Ψάνη «Αχ, νύχτα» (τχ.5).

Gabriele d’ Annunzio «Inno alla Delfico» (μτφ. Γ. Σπαταλάς) (τχ.6).

Ezra Pound (πέντε ποιήματα: Για τρία χρόνια… / Η εποχή απαιτούσε μιαν εικόνα… / Το ρόδινο φόρεμα για τσάι… / Αυτοί εν πάση περιπτώσει πολέμησαν… / Μυριάδες οι νεκροί) (μτφ. κι επιλεγόμενα: Κώστας Χατζηαντωνίου) (τχ.4).

Arthur Rimbaud «Μια Εποχή στην Κόλαση» (μτφ. Κ. Γ. Δούκας) (τχ.8).

Τιν Βεν Τσουνγκ «Επάνω στο βουνό Τάι» (μφτ. Διονύσης Κουλεντιανός) (τχ.8).

Πεζογραφία

Βασίλης Τζ. Αναγνώστου «Τρεις εκδοχές» (τχ.3).

Τάκης Αρβανιτόπουλος «Αιμιλία» (τχ.4).

Απόστολος Αρτινός «Τρίπτυχο» (τχ.4).

Θανάσης Βαλτινός «Συναξάρι Αντρέα Κορδοπάτη» (απόσπασμα) (τχ.3).

Τάσος Μήλμας «Ο πατήρ Φαμίλια διατάζει» (τχ.4). «Μια Ρωμαία στην Κολωνία» (τχ.5).

Κωνσταντίνος Μονεμβασίτης «Η γιορτή της Ελένης» (τχ.4). «Αίτηση χάριτος» (τχ.5).

Μιλτιάδης Οικονομίδης «Περιμένοντας το λυτρωμό» (τχ.7).

Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης «Η υπηρέτρα» (τχ.1).

Νικόλαος Παπαδόπουλος «Ο Βύρων στο Τεπελένι» (τχ.3), (τχ.4).

Λούλα Παπαμανώλη «Οι μέδικοι στη Μάνη» (τχ.7).

Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης «Ο πόλεμος, ο σκοτωμένος κι ο τόπος του» (τχ.8).

Χαράλαμπος Πέτσικος «Καρτερώντας» (τχ.6).

Χαράλ. Δ. Πέτσκος «Η Ανάσταση δεν ήρθε» (τχ.8).

Βαγγέλης Τζάνος «Από τα περιεχόμενα ενός εκλαϊκευμένου συγγράματος» (τχ.7).

Κώστας Χατζηαντωνίου – «Έρημοι δρόμοι» (τχ.2). «Κίτρινη λίμνη» (τχ.3). «Όταν βρέχει το Νοέμβρη» (τχ.6). «Ο Μπολιβάρ στην Πρέβεζα» (τχ.7). «Παλινωδία» (τχ.8).

Vuk Draskovic «Ο Ρώσος πρόξενος» (τχ.3). «Το μαχαίρι» (τχ.6).

James Lord «Ένα πορτραίτο του Τζιακομέττι» (τχ.4).

Vidosav Stefanovic «Η εξαφάνιση του Δ.Σ.» (τχ.8).

Δοκίμιο για τη λογοτεχνία

Αποστόλης Αρτινός «Μνήμη του λαού μου» (τχ.5).

Μάρω Βαμβουνάκη «Το ανέσπλαχνο πρόσωπο της πόλης του έρωτα και του χρόνου» (τχ.2).

Δημήτρης Καραμβάλης «Ο μετασχηματισμός στην ποίηση του Γ. Σαραντάρη» (τχ.3).

Γιώργος Κορυζής «Ο Καβάφης για την Κύπρο» (τχ.8).

Δημήτρης Κράνης «Το Ελληνικό Πνεύμα στην Καβαφική ποίηση» (τχ.5).

«Ο Φράνσις Πάρκμαν και “Η λεοφόρος του Όρεγκον”» (τχ.7).

Ανατολής Λαζαρίδης «Αναφορές στην Τέχνη» (τχ.8).

Θεόδωρος Παντούλας «Ποίηση και ποιητές» (τχ.1).

Νικoλαος Παπαδόπουλος «Μίνως Ζώτος: ο λησμονημένος λυρικός ποιητής» (τχ.2).

Κ. Γ. Ροδόπουλος «Η οδύνη του Ζαρατούστρα» (τχ.3 και τχ.4).

Χρήστος Χαλαζιάς «Μνήμη Νίκου Βεργίδη» (τχ.8).

Κώστας Χατζηαντωνίου «Αποχαιρετισμός στον Νικηφόρο Βρεττάκο» (τχ.5).

Παράδοση – Λαογραφία – Ιστορία

Γιάννης Αποστολάκης «Το πνεύμα του Κλέφτικου Τραγουδιού» (τχ.7).

Άγγελος Ε. Γιαννόπουλος «Η Ζωή εν τάφω» (τχ.3). «Η γλυκιά οργή της νιότης» (τχ.4).

Ορφέας Δανιηλίδης «Το Διδυμότειχο και ο Κάρολος ΙΒ της Σουηδίας (τχ.3).

«Εισαγωγή στους Μέσους Αιώνες» (τχ.4). «Το τέλος του αρχαίου κόσμου» (τχ.5).

«Παράμετροι της πρωτομεσαιωνικής Δύσεως» (τχ.6).

Χρίστος Ιακώβου «Αιμίλιος Χουρμούζιος: Ένας συνεπής ανθρωπιστής» (τχ.8).

Βασίλης Κονταράτος «Η αγωνία των Γκρεκάνων» (τχ.6).

Φωτης Κόντογλου «Η γέννηση στην αγιογραφία» (τχ.1).

Άννα - Μαρία Κοπάτου «Η Κυπρομινωϊκή γραφή» (τχ.2). «Οι μύθοι στις Καιρετανές

υδρίες» (τχ.5).

Αθανάσιος Κόρμαλης «Η ελληνική παιδεία στην Κωνσταντινούπολη» (τχ.1).

«Πυθαγόρειοι: Η αθανασία ως όρος αρμονίας» (τχ.2). «Από την "Ειρεσιώνη" στην "Πασιούνα"» (τχ.3). «Η ιδέα του Δικαίου στον Ομηρικό Κόσμο» (τχ.6). «Έλληνες και Καρδούχοι: Η πρώτη συνάντηση» (τχ.7). «Μοναστήρι – Η πολιτεία φάντασμα» (τχ.8).

Δημήτρης Κράνης «Ο Σατωμπριάν και η Αμερική» (τχ.6).

Βύρων Κωνσταντάρας «Σαλαμίς και Σαλαμίς» (τχ.1).

Λαϊκή Παράδοση «Ποντιακά Κάλαντα» (τχ.1). «Της Παναγιάς το κλάμα» (τραγούδι των Καλυμνίων για την Μ. Παρασκευή) (τχ.3).

Βούλα Λαμπροπούλου «Οι αμφικτυονίες των Ελλήνων» (τχ.8).

Κωνσταντίνος Μάνος «Χριστούγεννα στο ελεύθερο Αργυρόκαστρο» (τχ.1).

Νίκος Παπαδόπουλος «Ο Πουκεβίλ στη Χειμάρα» (τχ.5).

Φιλιώ Σεϊτανίδου «Μαρτυρία» (τχ.5).

Ιδέες

Δημήτριος Αθανασόπουλος «Το αίτημα της ελληνικότητας» (τχ.1).

Ορφέας Δανιηλίδης «Λογική και αποφατισμός στον Ιωάννη Εριγένη» (τχ.7).

Εκδοτικά σημειώματα «Ημέρες οργής» (τχ.1). «Ελλάδα, απέραντο νεκροτομείο»,

«Κοινωνία και πολιτική - Η οντολογία του αστισμού» (τχ.2). «Στον Κήπο της Γεθσημανή» (τχ.3). «Κατά Πτώσεως…» (τχ.6). «Νόημα και Ιστορία» (τχ.7). «Η Διαλεκτική της Ύπαρξης» (τχ.8).

Χρήστος Ιακώβου «Οι σύγχρονες δυτικές Ιδεολογίες» (τχ.5).

Γιάννης Καλιόρης «Η ξύλινη γλώσσα» (τχ.6).

Σταμάτης Ν. Παπασταμέλος «Νεκυία» (τχ.5).

Κ.Γ. Ροδόπουλος «Σαίρεν Κίρκεγκωρ: Ο φιλόσοφος της υποστάσεως» (τχ.1 και τχ.2).

«Το όραμα του νέου ανθρωπισμού στον Κάρλ Γιάσπερς» (τχ.5).

Τίμος Σμυρναίος «Σημειώσεις για τον φιλελευθερισμό» (τχ.3). «Προτάσεις εθνικής οντολογίας», «Καφωδείον "Οι λοττο-φάγοι"» (τχ.4). «Η πρόκληση της Ιστορίας» (τχ.6). «Οι διφορούμενοι μύθοι» (τχ.7).

Νικολάι Κνιάζιν «Γράμμα από την Αγία Πετρούπολη» (τχ.5).

Στις στήλες του περιοδικού περιλαμβάνονται η «Άγονη Γραμμή», Βιογραφίες: Κώστας Λασηθιωτάκης «Κωνσταντίνος Λεόντιεφ» (τχ.2). Επίκαιρα: Στέφανος Σωτηρίου «Σέρβοι: Ένας λαός υπό διωγμόν» (τχ.1). Θεατρικό μονόπρακτο: Βαγγέλης Μαράκης (τχ.1). Συνεντεύξεις: «Ο Δημήτρης Ποταμίτης μιλάει με τον Θεόδωρο Παντούλα» (τχ.2). «Συζητώντας με την Καρυοφυλλιά Καραμπέτη» (τχ.3). Κριτικές βιβλίων, θεάτρου, κινηματογράφο από τους: Ελένη Γιαβρίδη, Αντ. Δρούγκας, Ραχήλ Ιωάννου, Ιωάννα Λιακοπούλου, Κωνσταντίνο Μπλάθρα, Σταμάτη Ν. Παπασταματέλο, Γ. Θ. Πρίντζιπας, Φ. Σαρόγλου, Τ. Σμ. (Τίμος Σμυρναίος, Κ.Χ. (Κώστας Χατζηαντωνίου).